Ziqmund Freyd kimdir?

Sigmund Freud (1856-1939) avstriyalı nevroloq və psixoanalizin banisi kimi tanınır. Freud psixologiya və psixoterapiyanın inkişafına böyük təsir göstərmişdir.

Freud psixoterapiyaya psixoanaliz adlı bir yanaşma gətirdi. Bu yanaşma şüursuz şəkildə həyata keçirilən proseslərin insan davranışına və emosional vəziyyətlərinə təsirini vurğulayan bir nəzəriyyə və müalicə metodunu özündə ehtiva edir. Psixoanaliz insanların şüuraltında olan daxili konfliktləri və basdırılmış emosiyaları araşdırmağa yönəlib.

Sigmund Freud’un işləri psixologiya, psixoanaliz və psixoterapiya sahələrinə böyük təsir göstərmişdir. Bununla belə, onun bəzi nəzəriyyə və yanaşmaları bugünkü psixologiya daxilində tənqid edilmiş və yenidən işlənmişdir. Freudun əsərləri psixologiyanın inkişafına töhfə verdi və psixoterapiyanın əsaslarını qoydu.

 

Ziqmund Freydin həyatı

Sigmund Freud 6 may 1856-cı ildə Moraviyanın Pribor şəhərində (indiki Çexiyada) anadan olub. Freudun ailəsi yəhudi əsilli idi və onlar o dövrdə Vyanada yaşayırdılar.

Freud 1881-ci ildə Vyana Universitetində tibb təhsilinə başladı və nevrologiya üzrə ixtisaslaşmağa qərar verdi. Zamanla o, nevrologiyadan kənara çıxdı və insan şüurunu öyrənməyə başladı. Xüsusilə isteriya kimi psixoloji pozğunluqların fiziki səbəblərini araşdırarkən psixoloji amillərin əhəmiyyətini öyrənirdi.

Freud 1899-cu ildə yazdığı “Tədqiqatlar haqqında nəşr” əsəri ilə psixoanalizin əsasını qoydu. Bu kitab psixoanalizin ilk dövrü sayılan əsərlərdən birincisidir. Psixoanaliz insan davranışını və psixi prosesləri başa düşmək üçün bir nəzəriyyə və terapiya üsulu kimi ortaya çıxdı.

Freud şüursuzluğun insan davranışına təsirini vurğulayaraq, repressiya edilmiş fikir və duyğuların əhəmiyyətini ortaya qoydu. O, yuxuların şüuraltı istəkləri ifadə etdiyini də kəşf etdi və müalicəvi bir vasitə kimi yuxu şərhini inkişaf etdirdi.

Freud şəxsiyyət nəzəriyyəsi id, eqo və supereqo anlayışlarını gətirdi və şəxsiyyətin bu üç komponent arasındakı ziddiyyətlərin nəticəsi olduğunu irəli sürdü. O, həm də psixoseksual inkişaf nəzəriyyəsini inkişaf etdirdi.

Sigmund Freud 20-ci əsrin ən nüfuzlu mütəfəkkirlərindən biri hesab olunur və psixologiya, psixoanaliz və psixoterapiya sahələrinə böyük təsir göstərmişdir.

 

Ziqmund Freydin araşdırmaları

Sigmund Freudun araşdırmaları və psixoanalizi qurarkən inkişaf etdirdiyi nəzəriyyələr psixologiya və psixoterapiyanın təməl daşlarından birinə çevrilmişdir. Sigmund Freudun mühüm tədqiqat və nəzəriyyələrindən bəziləri bunlardır:

1. Şüursuzluq: Freud insan şüurunda çoxlu müxtəlif səviyyələrin olduğunu irəli sürdü. Bunlardan ən əhəmiyyətlisi “şüursuzluq” idi. Şüursuzluğa düşüncələr, duyğular, istəklər və insanların xəbərsiz olduğu daxili münaqişələr daxildir. Freud şüursuz proseslərin insan davranışına böyük təsir göstərdiyini və psixoloji pozğunluqların mənbəyinin şüursuzluqda olduğunu müdafiə edirdi.
2. Basdırılımış duyğular: Freud iddia edirdi ki, insanlar narahat edici fikir və hissləri şüuraltına itələməyə meyllidirlər. Bu basdırma prosesi, insanın şüuraltına atılan bu düşüncələrin gələcəkdə psixoloji problemlər yarada bilər.
3. Yuxu yozumu: Freud yuxuların şüuraltı arzu və düşüncələri ifadə etdiyi fikrini irəli sürürdü. Onun fikrincə, yuxularda simvollar və gizli mənalar var və bu simvolların şifrəsini açmaq insana şüuraltında basdırılmış duyğu və düşüncələrə daxil olmaqda kömək edə bilər. Freudun “Yuxu şərhi” onun yuxu yozumu ilə bağlı ən mühüm əsərlərindən biridir.
4. Psixoanalitik terapiya: Freud psixoanalitik terapiyanı da inkişaf etdirdi. Bu terapiya üsulu, insanın şüuraltında olan emosional məzmunlara və sıxışdırılmış düşüncələrə daxil olmaq üçün danışıq terapiyasından istifadə edir. Freuda görə, psixoanalitik terapiya psixoloji pozğunluqları müalicə etmək və insanların özlərini daha yaxşı anlamağa kömək etmək üçün təsirli bir üsul idi.
5. Şəxsiyyət nəzəriyyəsi: Freud şəxsiyyət nəzəriyyəsini inkişaf etdirdi və bu nəzəriyyəyə görə şəxsiyyət üç əsas komponentdən formalaşır: id, eqo və supereqo. Bu komponentlər arasındakı ziddiyyətlər şəxsiyyətin inkişafına təsir göstərir. Məsələn, id ani həzz axtaran instinktlərlə əlaqələndirilir, supereqo isə əxlaqi dəyərləri təmsil edir.
6. Psixoseksual İnkişaf Nəzəriyyəsi: Freud insanların həyatları boyu müxtəlif psixoseksual mərhələlərdən keçmələrini təklif edirdi. Bu mərhələlər cinsiyyətlə bağlı emosional inkişafı təmsil edir və şəxsiyyətin inkişafına təsir göstərir.

Sigmund Freudun nəzəriyyələri psixologiya sahəsinə böyük təsir göstərmiş, eyni zamanda tənqidlərə məruz qalmışdır. Freudun tədqiqatı insan davranışının və psixi proseslərin başa düşülməsində əsas mərhələ hesab olunur.

Ziqmund Freydin evlilik həyatı

Sigmund Freud 1886-cı ildə Marta Bernays ilə evləndi. Marta Bernays Ziqmund Freydin qohumu və eyni zamanda onun uzunmüddətli nişanlısı idi. Onların evliliyi Freudun Vyana Universitetində tibb təhsili aldığı dövrə təsadüf edir.

Freudun evliliyi və ailə həyatı onun psixoanaliz nəzəriyyələrində də öz əksini tapmışdır. Onun nəzəriyyələri, xüsusən də Edip kompleksi mövzusunda. Ziqmund Freyd ailə münasibətlərinin insan psixologiyasında əhəmiyyətini vurğulamış və bu məsələyə psixoanalitik perspektiv gətirmişdir. Martha Sigmund Freudun işini və onun psixoanaliz nəzəriyyələrini dəstəkləyən bir sima kimi tanınır.

 

Ziqmund Freydin kitabları

Ziqmund Freyd karyerası boyu bir çox mühüm kitab və məqalələr yazmışdır. Sigmund Freudun ən məşhur əsərlərindən bəzilərini təqdim edirik:

1. “Yuxuların şərhi”: Bu kitab 1899-cu ildə nəşr olunub və psixoanalizin təməl daşlarından biri hesab olunur. Freudun yuxu yozumu və şüursuzluqla bağlı mühüm nəzəriyyələrini ehtiva edir.
2. “Seksuallıq haqqında üç yazı”: 1905-ci ildə nəşr olunan bu kitab Ziqmund Freydin seksuallıq haqqında fikirlərini və onun psixoseksual inkişaf nəzəriyyəsini izah edir.
3. “Studies in Psychopathology” (Studien über Hysterie): 1895-ci ildə Joseph Breuer ilə birlikdə yazılmış bu kitab isteriya və digər psixopatoloji pozğunluqlardan bəhs edir. Bu əsərə Ziqmund Freydin psixoanalizin ilkin mərhələlərində xəstələri haqqında apardığı müşahidələr daxildir.
4. “Sosial struktur və insan psixologiyası” (Massenpsychologie und Ich-Analyse): Bu kitab Freudun qrup dinamikası və sosial davranış haqqında fikirlərini ehtiva edir. Kitabda Freudun qrupların psixologiyası, liderlik və sosial normalar haqqında nəzəriyyələrini izah edir.
5. “Eqo və İd” (Das Ich und das Es – Eqo və İd): Bu kitab şəxsiyyət nəzəriyyəsini və şüursuzluğu dərindən anlamağa və izah etməyə çalışır. Freud şəxsiyyətin id, eqo və supereqo arasındakı dinamikasını izah edir.
6. “Dinin Gələcəyi Haqqında” (Die Zukunft einer Illusion): Freud dinin mənşəyi və dinin insanlara psixoloji təsirləri haqqında düşünür və dinin bir növ “tükənmiş yuxu” olduğunu müdafiə edir.

Bu siyahıdakı kitablar Ziqmund Freydin psixoanaliz nəzəriyyələrini və psixoloji fikirlərini özündə əks etdirən mühüm əsərlərdir. Freudun əsərləri psixologiya və psixoanalizin inkişafına böyük töhfə vermiş və bir çox psixoterapiya məktəblərinin əsasını təşkil etmişdir. Bundan əlavə, Freudun kitabları onun düşüncələrini və araşdırmalarını başa düşmək üçün vacib mənbələrdir.

Ziqmund Freydin vəfatı

Sigmund Freud 23 sentyabr 1939-cu ildə 83 yaşında İngiltərənin paytaxtı Londonda vəfat edib. Freydin ölümünün əsas səbəbi çənə xərçəngi (ağızın şişi) olub. Çənə xərçəngi onun uzun illər siqaret çəkmək vərdişi nəticəsində yaranıb. Freyd 4 sentyabr 1939-cu ildə Londondakı evinə gələrək İngiltərəyə sığınıb. Nasist Almaniyasının güclənməsi və yəhudilərə qarşı təzyiqlərin artması səbəbindən Vyananı tərk etmək məcburiyyətində qalıb və son günlərini Londonda yaşayıb.

 

Digər yazılarımız: Aristotel kimdir?

Digər saytımız: Taniyaq.az